IN BREEDING OUT BREEDING

ÇIFTLERI ESLESTIRME

Yeni tür kuslarla bu sizin ilk sezonunuzsa yardimciniz tarafindan önerilen sekilde elestirme yapmak en iyisi olur. Ancak, isterseniz bunu kendinide yapabilirsiniz.Bunu yapmak için bir kagit alin, üst çizgi boyunca isaretleyin, size ait türlerin çesitli özellikleri yazin. Bu bas, boyun, sekil, renk ve özellikleri gibi kisimlar içerir.

Daha sonra, her kusu bir gösteri kafesine koyun ve her özellik basliginin altina her özelligin kusa uyumunu not edin. Harika , iyi , orta deger, vasat, kötü gibi derecelendirmeler kullanabilirsiniz. Sayfanin sol yüzüne, kusun degerlerinin ötesinde, her kusun zil numarasini yazin. Eger çalmadiysa, her kusu size tanimlamada yardimci olacak tanimlamalari yazin.

Bu degerlendirmeyi sizin kuslarinizi ideal olanla kiyaslayarak yapin. Bu görev sona erdiginde, uygunluk çalismasi yapmak ve yeni nesili olusturacak elestirmeleri yapabilirsiniz.

Kagit eslestirme tamamlandiginda, seçili kuslardan her birini gösteri kafesine koyun, eger eslestirme size uygunsa diger çifte geçin ve böyle devam edin, bu islem bütün kuslari eslestirene dek devam edin.

Kagit üzeri yapilan eslestirme sizi kafes içinde tatmin etmezse, yeniden eslestirme yapin ve daha uygununu bulun, ve bu isi bütün çiftler sizi tatmin edene kadar devam edin. Muhtemelen tamamiyle tatmin

olamayacaksiniz. Odadaki gelismeleri takip edin. Bu durumu kabul edip onlarla kalin.

Seçilen gruplardaki degisiklikler, kaçinilmaz bir durum olmadikça yapilmamali: uyum sorunu yada eslerden birinin kaybi. Bazen esler birbirini ibatla kabul etmez ve reddeder ki sürekli kavga ederler. Böyle bir durumda, eslerin tanismasi için daha yavas yaklasim ortaya ilimlilik ve uyum çikarir.

Bu kuslarin bir bilerini tanimasi yada alismasini saglayacak telörgü ile saglanabilir. Eger bu ise yaramazsa onlara bu durumu kabullendirmektense yeni esler bulun.

Böyle bir durum hatirliyorum, bir hikayede de anlatilmisti, hikaye de disi kusun bakici tarafindan yanina konulan kuslari nasil dövdügünü ve onlarin nasil hemen yanindan ayrildigini anlatir.bu özel disi üzgün yasli ve uçuslardan emekli bir yasli kusa isik yakti. Kafes tellerine asilip sürekli

onu çagiriyordu. Nihayetinde bakici ikisini eslestirdi. Ama hiç çcoklari olmadi, ancak diger eslerden daha uyumluydular. Zaman geçtikten sonra yasli kus kafesten alindi. Bakici çokta mutsuz degildi. Balki simdilik, bu en güzel disi esini bulacakti. Ama olmadi. Yasli kus uçup gitmesine ragmen disi

kafesim tellerine asilip cevap alamadan onu çagirdi. Gelmeyecegini anladiginda, soldu ve eriyip kisa süre sonra öldü.

ESLEME HATALARINDAN KAÇINMA

Dikkat edilmesi gereken en önemli husus, kafese konulacak ayni kuslarin ayni hatalara ve kusurlara sahip olmamasidir.

Çesitli genetik yapilardaki kuslarla üretim ve onlarin üretigi genç türün ön bilgisi olmadan kesin bir derecelendirme yapilamaz, ve aktarilacak iyi özellikler belirlenemz veya zayiflik ortaya çikar.

Eger her iki kus ayni kusura sahipse kesinlikle bu kusur bütün türdeki hatalari gidermek için kötü bir kusla dengelemek için eslesme yapmayin. Ayni özelliklere sahip iyi özellikteki kuslari eslestirin. Bu elbette her zaman mümkün degil. Çok az kus hatasizdir, fakat çok belirgin hataya sahip hiçbir

kusu yalniz birakmayin. Iyi türdeki bir kusu ve bu kus çok küçük hatalara sahip bu kus çok üstün olan bir esle eslestirilebilir. Bu genç kusun gelisimini ve ilerlemesini saglamak ümidiyle yapilir.

DENGELI SEÇIMLER

Bir kusun bir hususta kusurlu ise, bu kusuru olmayan yada bu yönde kendini çok gelistirmis bir kusla eslestirin. Bütün eslemelerin ana amaci, yetiskinlerin iyi noktalarini birlestirmek, bu yüzden her iki yetisksindende iyi yeni nesil büyütmek yada en azindan ailenin zayif yönlerinin üzerinde bir sitandar gösterme.

Her yetiskin kusun genetik yapisi degismez. Ama akillica ve uzmanca yapilan esleme yeni neslin tür özelligini ve kalitesini artirir.

ÖZELLESTIRME

Basarili bakicilarin çogu sadece bir tür üzerinde yogunlasir bir çok türle ilgilenilirse, yeterli verim alinamaz. Ilgi paylasimi basariyi daha zor hale getirir.

Bos zamaninin çogunu harcayan bakicilar, bir çok türe basarili bir seki,lde bakabilirler. Bazi insanlar çok zaman ayirmazlar. Bu gibi durumlarda, tek yönlü düsünce iyidir, bir veya ikiden fazla türe bakmayin ancak, gösteriye merak yoksa, fazla türe ilgi eglenceli olur.

ÜÇÜNCÜ KISIM

En iyiyi en iyiye esleme:

Eslestirmede tek alternatif metot en iyiyi en iyiye esleitirme metodu olarak bilinir. Bu metodu takip etmek için, her bir kusun gösteri kefeslerine koyun ve çesitleriniz için ölçümlerinizle iliskili bir sekilde gözlemleyin, bu gözlem her bir özelligin ideale uygunlu üzerinde olmali.

Bütün kuslari bu yolla degerlendirin. Bu süreci tamamladiginizda her kusun toplam puanini yazin. Biz en iyi notu alan erkegi en iyi notu alan disi ile elestiriniz. Ikinci erkegi ikinci disiyle ve bütün kuslar elestirilene kadar bu islem devam eder. Bu sistem eger bütün kuslar yüksek kalifiyede ise oldukça yararli olur. ,

Özelliklerin yüksek olmadigi gruplarda ve bazi özellikleri asiri eksik oldugu gruplarda se eslern ayni eksikliklere sahip olmamasini saglamak gerekir.

SON KONTROL

Puanlama metodu dereceli bir kusu ortaya çikarir, fakat her iki esinde ayni hataya sahip olmamasi muhtemel oldugu için esleri bir gösteri kafesinde kontrol daha iyi olur. Ve yan yana iken onlari kontrol edilip edilemeyecegini kontrol edilir.

GÖRÜNTÜ ILE SEÇIM

Kuslarda dogurganligi saglarken kuslarin sahip oldugu bir çok bilinmeyen faktörleriyle ugrasiriz. Bu demektirki, onlarin etki gücü hakkinda bilgi eksikligi her hangi bir esin çiftlesecegi önceden tahmin etmeyi imkansiz kilar. Buda demektir ki, kuslar satin alip görüntüsü ile degerlendiririz. Görüntü açisindan bize uygun olmayan kuslar almamaliyiz. Ayrica saticinin gizli özellikleri yada iyikan tasidigi iddalari tarafindan etkilenmeyen sadece gördügünüz kadar ödeyin. Su varki kus genetik yapisinda

soyunu devam ettirecek bazi unsurlari sahip olabilirki bu iliskisine ayit bir husustur. Öte yandan , kus soyun zaaf özelliklerinin bir toplaminda olabilir. Bir bakici olarak, babuba (atasi) gibi düsüncesinden siyrilip kusun görüntüsünü dikkate alarak, sahip olmadigimiz bilgilileri bir kenara birakmaliyiz. Saticilik pozitif bi,r istir ve saticilar daima arti yönlerde bahsederler ve aile ürünün eksi özelliklerini bahsetmekten kaçinirlar.

DÖRDÜNCÜ KISIM SONUÇLAR

Bakim esnasinda hatirlanmasi gereken temel husular:

• Sadece aktif ve saglikli kuslardan yavru alin.

• Temizligine dikkat edin, yeterli bosluk saglayin nem ve tozdan arindirin, fakat iyi havalandirma saglayin.

• Her zaman çesitli iyecekler saglayin ve yem kalitesini düsürmeyim.

• Siksik türlerinizin mükemmellik sitandartlarini konrol edin. Gösterileri gezin ve bakicilar ve jürinin canli kuslardaki sitandart anlamindaki yorumlarinin hangi yolda yapildigini anlayin.

• Eger amaciniz gösteride basari ise sadece bir türe yogunlasin

• Damizlikta iyi kalite satin alin. Görünene para ödeyin ve çok belirgin kusurlara sahip kuslardan sakinin.

• Eslestirmeleri çok dikkatli yapin ayni kusura sahip iki kusu asla eslestirmeyin.

• Her yil yavru almaktan ziyade damizlik aileden daha gelismis yada en azindan özellik açisindan zayif aileden daha iyi özellikler sergileyen kuslara yogunlasin.

• Mümkün oldugu kadar , üstün bir kusu zayif bir kusa eslestirmeden öte, ayni özelliklere sahip iki kusu eslestirerek özelligi ikiye katlayin.

• Kus bakiciligin zevkli bir hobi oldugu hatirlayin, ve zamaninin içinde düzenli bir sekilde bakacaginiz kadar kus edinin.

SERBEST BAKIM DÜZENI

Bakicilik bakiciya ideal hakkinda kisisel yorum sansini saglama yada, bütünlük olarak, yani bütün grupta saglanacak daha serbest bir bakim metodudur. Bakicinin çok detayli bilgiler not etmesi zorunlulugunu içermez. Alinan daha basit kararlar sadece kusun görüntüsüne ait kararlardir. Aileden kalan izlere yada atalarina bas vurma gereksinimi yoktur.

Çogunun sikici buldugu ve dogalarinda olmayan bir görevdir. Yada dayanma gücü düsük verime sahit olan bakicilar daha yogun üretim istegine sahip olabilirler.

IÇ ÜRETIM SISTEMI

Genel kullanimda iki sekilde iç üretim vardir. Iç üretim diye bilinen metot bakicilar tarafindan beklenilen özellikleri kabullenen veya daha az istenilen özellikleri ortadan kaldiran seçi,mleri bir birine baglamak için birbirine yakin kuslari eslestiren bir sistemdir . bu yaolda bakici atalardan gelen genetik yapiyi korumayi ümit eder ve bir aile grubu içinde ideale yakindamizlik üreten genetik etkileri korur.

Soy üretim bakicinin uzaktan alakali damizliklari asagida belirtildigi gibi ayni nesnelikte basari sagladigi bir üretim sistemidir. Bu üretim sekli ile bakci ayni soydan nesilleri eslestirir. Soy üretimi genelde karsilikli özellikleri, eslestirme gibi düsünülür. Geriye dogru çizilen bir çizgi genetik etkileri pek artirmaz bu yol onlari belli bir seviyede sinirlar.

Eger yetrli bakim saglanmazsa, bu iki türe karistirilan baska kuslar tarafindan mantiksizca azaltila bilir. Bu metod kuslarin baskin özellikleri tesbit edildiginde çok daha basarili olur. Bu metod tür olarak sayif gruplarda uygulanirsada basarili olur.

BÜTÜNLÜK

Asagida özellikleri belirtilen kuslari dikkate almadan yapilan seçimler ve üretim gerekli zamanda basariya ulasacaktir.

Bu ideale yakin özellik bütünü yada zayifliktirki bütün bunlar kullanilan damizlik kus kalitesini, eslestirmede esler bir birini çektiginde açiga çikan çekingen faktörlere baglidir.

Ayni zamanda bakicinin seçimde gösterdigi yetenege ve hem görsel hem bakicilikta gösterdigi performansa ve kesin sitandartlari sürdürme istegine

baglidir. Düsünün ki, eger damizlik en iyi kalitede olsa bile, birisi üretimde fazla yer almamissa sonuç felaket olabilir.

KAYITLAR

Her zaman damizliga iliskin detayli bilgileri karta not edip üretimde kullanacaginiz kuslarin geçmisi hakkinda toplam bir bilgiye sahip olmak için sik sik bas vurmaliyiz. Asla hafizaniza güvenmeyin. Yeni sezona iliskin bilgiler hatirlana bilir fakat bu bilgi iki üç sezonda unutulabilir. Gösteri kayitlari ve her kusun özellikleri belirginlesince bilgileri kagida yazmak, uygulanacak veya gerektiginde kullanilacak kalici vedogru bilgiler verir.

Her kusi bütün özelliklerine sadece atalarindan almaz. Her kus atalarinin toplaminin fazlasidir. Böylece, düzünli bir kontrol olmasini istersek kuslarimiz hakkinda en az üç sezonluk bilgimiz olmasi gerekir bu sezon sayisi bazi kuslar için daha fazla olabilir.Eger bu dikkati ve ilgiyi sunamazsak bu iç üretim sisteminden uzak durmamiz gerekir.

AMAÇLAR

Eslestirmede amaç yavruyu en iyi ata gibi yetistirme, mümkünse daha üstün, ve bütünlügün ürümüze uygulanmasini saglamak, seçim ve elemeler istedigimiz özelliklerin grupta olmasini saglamak ve tür özellikleri ile performansi eksi yönde etkileyen yönleri azaltmak içindir. Yeni sezon yavrulari son yavru degildir. Onlar türün gelisiminde birer basamaktir.

ILISKILER

Iç bakim, baba kiz , anne ogul, kardes kardes, üvey kardes, dede torun, torun babanne gibi akindan akraba kuslarin birbirine eslestirmeleridir. Soy elestirmesi diye adlandirilan eslestirmelerdir. Bu eslestirmedeki amaç grup içerisinde genetik benzerligi saglamaktir.

Iliskili esleitirmenin genetik diger dereceleri bazen kullanilir. Bunlar her zaman seçimle eslestirilir ve dogurganlik için yeterli yüksek kaliteye sahip olmayan kuslarin tür özelligi kalitesini yükseltmekte kullanilir. Bunlar ayrica belirtilen asama ve genetik benzerlik basarildiktan sonra kullanilir. Bu iliski üretim formu ayni soya ait dogurganlik olarak adlandirilir ve daha uzak soydan gelen kuslari üretkenlige sunar. Bu yakin tür çiflestirmede kuzenler baz alinir. Ilk kuzenler, kardeslerin gençleridir ve baska kuslarla eslestirilir. Ikinci kuzenler diger kuzenlere ve bu sekil devam eder. Diger soy üretim eslestirmesi hala – yegen eslesmesini içerir . hala kuzenin annesinin kiz

kardesidir. Ayni zamanda bu kategoride amca- yegenide içerir. Yegen amcanin kiz kardesinin kizidir.

Soy üretim siralamasi, hala yegen, amca yegen, ve diger daha uzak kuzenlerin iliski derecesi genetik etkinin sinirlandirilmis havuzunu basarmak için çok uzaktir. Örnegin : hala- yegen eslesmesinden olusan yavru yegen ailesinden çok halanin ailesinin özelliklerini tasir, fakat onlara hala kadar yakin özellik tasiyabilir. Yavru kuslarimizda genetik benzerligi amaç edindigimiz için , bu gibi eslestirmelerde dogru üretim zincirini basarmamizi engeller ve kalifiye türlerin geç olusmasini saglar. Ek olarak , soy üretimi çapraz eslestirmelerin sik kullanimi ile baglanti kurulabilir.

Gözde genetik etkileri kontrol etmek imkansiz olur. Rastgele eslestirmeler rastgele sonuçlar dogurur, bu kullanim isi sansa birakir.

Iç üretim amaci, kendimize ait kus türü özelliklerini ortaya çikaran genetik permutasyonlari korumaktir. Bu grubumuzdaki ortaya çikan performans eksikliklerini yada görülmeyen tür özelliklerini ortaya çikarir. Niyet edindigimiz sonuç, kaliteli genetik benzerlik, bütünlük ve nesilden nesile

geçisgenlik grup degerlendirmemiz olur.

Ata çesitliginden gelen etki çesitliligi bu tür çalisma sonucu ortadan kaldirilir. Bu çesit bir basvuru bize zamanla tür hakkinda kisisel torumunuzu, bütünsel olarak türümüzdeki dogru karekterlesmeyi saglamamizda yardimci olur.

KARISIK FAKTÖRLER

Her kus iyi ve kötü noktalarin karisimidir, bazi görsel ve dogadaki diger çekingelerinde karisimidir. Çünkü iç üretim her iki taraftada benzer genetik etkilere basvurur, ve çesitli atalarin eslestirmelerinde ortaya çikmasindan daha hizli performans etkilerini ve çekinge türleri ortaya

çikarir.

Böylece, ilk yillarda, kendi olusturacagimiz türde kötü hususlari yok edip iyi özellikleri türe asilamak gereklidir. Bu demektirki, yetistirilen kuslari gerekli standartlara gelene kadar birakmamak gerekli.

ANAÇ SEÇIMI

Standard gösteri kuslari asla ucuz degildir. Bu yüzden kaç çift kus olacagi ne kadar para olduguna baglidir. Ancak, düsünün ki iyi kalitede küçük bir damizlik grup yetisdirmek adi kalitede büyük bir grup

yetisdirmekten daha iyidir.

Kus bakimi hakkinda deneyimsiz bakicilar ucuz kalitede kuslarla deneyim kazanmalidirlar. Kus bakiciliginda ve dis bakicilik hakkinda deneyim elde edilene kadar iç bakicilik seklini dikkate almak pekte akillica olmaz .

deneyim her zaman para va zaman gerektirir. Elbette hatalar olacaktir, ama ilk kuslara yüksek ücretler ödemekten kaçinrsak bu bize pahaliya mal olmaz.

ÜSTÜN ERKEK KUS

Bu ise ucuz baslamanin bir yolu üstün irkda erkek bir kusu bir veya birkaç disi kusla slestirmedir. Amaç; üstün erkek kusu ilk sezonda mümkün oldugu kadar çok disi kusla çiftlestirmektir. Tercihen iki veya üçden az olmamali. Üstün erkek kus bu kadar çok yumurtayi doldurmaktir. Bir çok kus anne tarafindan oldukça iyi yetistirilebilir. Daha az güvenilir olan tek üyelik aile kendi yumurtasini baska ailelere bakimi verilir. Kaliteli bir erkek kustan para kazanmanin diger bir yoluda yüksek kalitede hazir bir erkek kus almaktir. Ayni kalitede disi kuslar daha pahalidirlar; uzman bir satici tarafindan normelde satilmaz ama acil durumlar istisnadir.

Biz ayni zamanda disi kus bakiciligindan çok sinirli kaliriz. Sadece bir zamanda bir esle 1eslestirilir ve erkek kus kadar esini kolayca kabullenmez. Her kosulda evde bakilan disi kuslar satin alinandan daha iyidirler.

SAGLIK VE DAYANMA GÜCÜ ILK KOSUL

Erkek kus seçimde sagligi ve dayanma gücünü ilk kosul olarak dikkate alin. Seçlen kuslar parlak gözlü ve aktif olmali. Isterseniz disi ve erkek kuslari ayni kaynaktan alin. Bu sizi sonuca daha hizli ulastirir.

Ancak, siz kendi türünüzü olusturmak isterseniz, melez bir temel üzerine farkli kaynaklardan kuslar eslestirmek daha iyidir.

Tipik türde ve iyi kalitede disiler saglayip onlari üstün erkek kusla eslemek dahilinde gelecek sezonda üretim programini baslangici için ihtiyaçlarimiza cevap verecek yeteri kadar iyi kalitede yavrular beklemek daha adil olur. 

                                                                                 Çeviri: YILDIRIM ERDOĞAN